 |
| Kooday@Raja Pitay |
Pendahuluan
Siam telah melaksanakan Peraturan bagi Mentadbir 7 Wilayah Negeri Melayu Patani bagi Tahun 120 tanpa
persetujuan dari Negeri-Negeri Melayu Patani. Peraturan ini membuatkan kemarahan Tengku
Abdul Kadir makin membara dan membangkitkan perasaan marah di kalangan
Raja-Raja Melayu.
Di bawah peraturan yang baru dilaksanakan
atas perintah Putera Damrong itu, Raja Melayu kehilangan kedaulatan dan hak
memerintah kerana kuasa keputusan dan tindakan harus melalui
Pesuruhjaya Tinggi. Di sini, Raja itu seolah-olah satu jawatan pentadbiran
kerajaan semata-mata.
Pemberitahuan
Putera Damrong telah menghantar surat perlantikan Phya
Sekseni sebagai Pesuruhjaya Tinggi bagi Negeri-Negeri Melayu Patani dan
meminta semua urusan pentadbiran harus melalui Phya Sekseni. Perkara ini tidak
disenangi oleh Tengku Abdul Kadir dan beliau telah membalas surat tersebut
dengan maksud merayu agar Patani dikecualikan dari penstrukturan pentadbiran baru dan memerintah
seperti sedia kala memandang beliau adalah Raja yang dilantik oleh Raja
Chulalongkorn. Namun, rayuan ini tidak diendahkan oleh pihak Siam yang berkeras
dengan tindakan mereka.
Pada Januari 1902, Tengku Abdul Kadir sekali lagi
menghantar surat rayuan kepada Frank Swettenham di Singapura agar pihak British
campur tangan, jika tidak rakyat Patani akan memberontak dan meminta
pertolongan Kuasa Besar Eropah yang lain. Ini adalah ugutan kedua daripada
Patani yang mana ancaman pemberontakan telah diwar-warkan buat pertama kali
dalam pertengahan tahun 1901 tetapi dapat dipujuk oleh Swettenham dan Duff
ketika itu.
Ugutan kedua ini membuatkan Swettenham tidak senang
duduk, dan beliau telah mengambil kesempatan atas lawatan Chulalongkorn ke
Singapura pada Januari 1902 untuk membincangkan masalah Patani. Beliau telah
menyatakan kebimbangan terhadap pergolakkan di Patani kerana ia akan
menjejaskan kepentingan British di rantau ini dan keadaan akan bertambah buruk
sekiranya Raja-Raja Melayu di Semenanjung juga bangkit memberontak dengan
memberikan alasan seperti mana yang berlaku di Pahang dan Acheh bagi menguatkan
hujahnya.
Swettenham juga menyatakan British dan Belanda
tiada masalah untuk menghadapi ancaman tersebut namun mereka tepaksa berhempas
pulas dan berdepan risiko kehilangan yang besar. Tambahan dia beranggapan Siam tidak
mampu menghadapi pemberontakan 50,000 orang Melayu. Bukan kerana nasihatnya,
pasti Raja-Raja Melayu Patani bangkit menentang Siam.
Chulalongkorn bersetuju dengan keadaan yang genting
di wilayah-wilayah Melayu dan memberi persetujuan untuk berkerjasama dengan
British dalam mengatasi masalah tersebut. Dalam waktu yang sama, beliau
menafikan Kerajaan Siam tidak mengambil langkah yang sewajarnya dalam
mengukuhkan kuasa di wilayah tersebut serta menafikan bahawa Raja-Raja Melayu
akan bangkit memberontak menentang Siam sekiranya tidak mendapat bantuan
daripada kuasa-kuasa luar.
Selanjutnya, Swettenham telah memberi pilihan
kepada Chulalongkorn bagi menyelesaikan pergolakkan tersebut iaitu:
- Siam melepaskan negeri-negeri tersebut dari kawalannya, ataupun:
- Siam melantik pegawai-pegawai British yang berpengalaman untuk mentadbir wilayah-wilayah tersebut bagi pihak Siam, atau:
- Siam memberikan mandat kepada Kerajaan British untuk mendapatkan persetujuan daripada Raja-Raja Melayu agar menyerahkan segala urusan yang berkait dengan hal ehwal luar negeri kepada Kerajaan Siam dengan jaminan bahawa kerajaan Siam akan tidak di campur tangan dalam hal ehwal negeri mereka.
Frank Swettenham juga menegaskan betapa pentingnya
Kerajaan Siam membenarkan Raja-Raja Melayu menjalankan pemerintahan mereka
seperti biasa dan tidak menekankan tentang Bahasa Siam sebagai bahasa rasmi. Di
samping itu, beliau juga bersetuju dengan perihal penghantaran bunga emas dan
perak kerajaan-kerajaan Melayu kepada Siam.
1902 tahun
paling malang.....
Kerana desakan British, Chulalongkorn telah
bersedia untuk menerima usul-usul yang dikemukakan oleh Frank Swettenham.
Sebenarnya, hal ini telah menambah kebencian pihak Bangkok kepada orang-orang
Melayu Patani yang pada mereka sudah mencabar kuasa Siam selaku penaung
negeri-negeri Melayu Patani. Pembesar-pembesar di Bangkok juga makin berang
kerana Tengku Abdul Kadir telah melibatkan kuasa-kuasa besar eropah dalam
pertikaian wilayah tersebut. Ini berikutan mereka sedar jika perkara tersebut
terus dibiarkan, wilayah-wilayah Selantan Siam akan terlepas ke tangan British.
 |
| Phya Sri Sahadhed |
21 Februari 1902, Tengku Abdul Kadir telah
dipanggil bertemu dengan Phya Sri Sahadhed, Timbalan Menteri Dalam Negeri Siam
di kediamannya. Tengku Abdul Kadir telah berangkat bersama-sama 30 orang
hulubalangnya. Di kediaman tersebut, Tengku Abdul Kadir telah dipaksa
menandatangani Peraturan Mentadbir Tujuh
Wilayah bagi tahun 1902. Kerana tidak mahu mengulangi kesilapannya yang
lepas, Tengku Abdul Kadir enggan menandatangani peraturan tersebut. Phya Sri
Sahadheb telah mengugut untuk memecat Tengku Abdul Kadir sebagai Raja Patani
dan menggantikannya dengan Kooday juga
dikenali sebagai Raja Pitay.
Pendirian tegas Tengku Abdul Kadir telah
menyebabkan beliau ditahan dan dibawa ke Songkhla. Beberapa hari kemudian, Phya
Sukum, Pesuruhjaya Siam telah menangkap Tengku Samsuddin, Raja Rangae dan
Tengku Mutalib, Raja Teluban dan di bawa ke Songkhla. Kemudian, Raja-Raja Melayu
ini dibawa pula ke Pitsanulok.
Mereka bertiga telah dijatuhkan hukuman penjara
selama tiga tahun atas kesalahan “mengingkari perintah” Raja Siam. Kerajaan
Siam telah melantik Raja Pitay menggantikan Tengku Abdul Kadir sebagai Pemangku
Raja Patani. Raja Pitay adalah anak sepupu kepada Tengku Abdul Kadir. Sejajar
dengan itu, Kerajaan Siam telah melaksanakan reformasi pentadbiran di Patani.
Dengan itu berakhirlah pemerintahan keluarga Tuan
Besar di Patani yang telah memerintah negeri itu selama 60 tahun. 1902 adalah
Tahun yang paling malang dalam sejarah kejatuhan Kerajaan Melayu Patani. Dengan
kejatuhan itu, maka ‘terhapus hak pertuanan orang-orang Melayu atas negeri
Patani, tergadai semua hak kebebasan dan kemerdekaan mereka kepada Raja Siam.
 |
| Penjara Utama, Bangkok |
No comments:
Post a Comment